KARİKATÜRİST

RATİP TAHİR

BURAK'I

32. ÖLÜM

YILDÖNÜMÜNDE

ANIYORUZ...

Türk karikatüründe Cumhuriyet öncesi dönemde karikatüre başlayan 1904 doğumlu karikatürist-ressam-çizgi romancı ve resim öğretmeni Ratip Tahir Burak bundan 32 yıl önce 28 Ekim 1977'de yaşama veda etmişti.

Ratip Tahir Burak da ülkemizde yaşamış pek çok sanatçı gibi değeri yeterince bilinmemiş imzalardan biridir. Özellikle çizgi romancı yönüyle öncü sayılabilecek isimlerden biri olmasına rağmen adı pek geçmez. Sanırız milletvekili olmasından sonra bu imzaya biraz da kendisi hasar vermiştir.

Burak 1904’te İstanbul’da doğdu. Burak, 1921'de Yüksek Deniz Ticaret Okulu’nu bitirdi. İlk karikatürleri 1922'de Aydede mizah dergisinde yayınlandı. 1925’te denizciliği bırakarak tümüyle karikatüre yöneldi. Resim öğrenimi için gittiği Paris’ten dönüşte (1928) Kabataş Erkek Lisesi resim öğretmenliğine atandı; Karikatür, Karagöz, Amcabey, Akbaba gibi dergi ve gazetelere karikatürler çizdi. 1936'da Ankara’ya yerleşti ve Ulus gazetesinde çizmeye başladı. 1950’de tekrar İstanbul’a döndü, Hürriyet gazetesinin Pazar ilavesinde tam sayfa karikatürleri yayımlandı. Sıkı bir muhalif çizer olarak Demokrat Parti iktidarını eleştiren çizgilere ağırlık verdi. 1956’da Halk gazetesini çıkardı; aynı yıl karikatürü nedeniyle 18 ay hapse mahkûm oldu. 27 Mayıs sonrasında Kurucu Meclis üyeliğine seçildi; 1961’de CHP İstanbul milletvekili olarak TBMM’ye katıldı. Başta da dediğimiz gibi milletvekili olması karikatürcülüğüne zarar verdi. Çünkü artık bir partinin adamı olarak özgür düşünme özelliğini yitirdi. Bu tarihten sonra "muhalif" çizer özelliği de epeyce hasar gördü.

- Anne, bunu adı ne?..

- Aman yavrum, yaklaşma... İnsan!..

Sol tarafta kendi çizgisiyle, muhalefet bayrağına sarılmış Ratip Tahir Burak'ı görüyorsunuz. Çizgi romancılığımızdaki öncü imzalardan biridir... Daha çok, ünlü Türk denizcilerinin yaşamını ve kahramanlıklarını konu edindiği çizgi romanlarında, resimli roman estetiğini ön planda tuttu; tarihsel olayları abartısız çizgilerle resimli romana aktardı. Döneminde çizgi romanda "kopyacılık" hakimken o kopya bir çizgiyi tercih etmedi. Tarihsel konulu resim geleneğinin önde gelen temsilcilerinden sayılan Burak’ın yayımlanmış birçok karikatür albümü ve tarihsel çizgi romanı vardır. Bilinen kitaplarından bazıları: Karikatürcünün Şakaları (1953), Hapishane Hatıraları (1963), Barbaroslar (1963) Tarihsel konulu çizgi romanlarıyla tanınan karikatürist Ratip Tahir Burak 28 Ekim 1977'de İstanbul’da öldü... Ölümünün 32. yılında MİZAHHABER olarak sevgiyle anıyoruz...

MİZAHHABER-CİHAN DEMİRCİ